Doživotni predsednik SFRJ i Saveza komunista Jugoslavije i vrhovni komandant oružanih snaga Josip Broz Tito preminuo je na današnji dan pre 38 godina.
Josip Broz Tito rođen je u malom selu Kumrovcu na Sutli, u najzapadnijem delu Hrvatskog zagorja 7. maja 1892. godine, kao sedmo od petnaestero dece roditelja Franje i Marije Broz, rođene Javeršek. Stručna javnost se i dalje spori oko datuma njegovog rođenja. Titov rođendan slavio se 25. maja, što su njegovi biografi objasnili činjenicom da je Josip Broz za vreme svoga dugogodišnjeg revolucionarnog rada bio prisiljen da se služi lažnim dokumentima, pa je tako u jednom vojnom dokumentu austrougarske vojske zabeleženo da je rođen 25. maja. Rođendan je ostao, a ni sam Tito nije želeo da se taj datum menja kad ga je narod već prihvatio.
Tito 1913. odlazi u austrougarsku vojsku. Tamo je relativno brzo napredovao i stekao podoficirski čin. Početkom Prvog svetskog rata shvatio je da to nije njegov rat i da nema za šta da ratuje, pa je u to uveravao i svoje drugove u kasarni.
Na frontu je bio do 25. maja 1915, kada je ranjen i zarobljen. U ruskoj bolnici provodi 13 meseci, gde mnogo čita i uči ruski jezik. Nakon izlečenja, Tito je kao zarobljenik poslat na rad u selo Kalasijevo. Osim posla, nalazi vremena i za čitanje, a u razgovorima među seljacima sve se češće spominje ime Lenjin.
Pristupio KPJ
Negde u jesen 1920. godine vraća se u Zagreb, gde stupa u redove Komunističke partije Jugoslavije. Iste godine partija je zabranjena. Kada je 1921. ostao bez posla, zapošljava se u mlinu u Velikom Trojstvu. U kasno proleće 1925. godine napušta mlin i dolazi u Zagreb. Po partijskim zadacima odlazi u Kraljevicu, Beograd i u Smederevsku Palanku. U aprilu 1927. opet se vraća u Zagreb. Sud u Ogulinu osudio ga je na sedam meseci robije, uslovno na četiri meseca, zbog komunističke propagande. Nakon izlaska iz zatvora Tito ujedinjuje partiju koja je bila podeljena na različite frakcije.
Tokom Španskog građanskog rata bio je na čelu specijalne jedinice sovjetske tajne službe NKVD, gde je, po nalogu Staljina, organizovao likvidacije trockista i drugih Staljinovih oponenata.
Najposećenija sahrana
Da je Tito bio priznat u zemlji i svetu potvrđuju i slike sa njegove sahrane. To je bila i zvanično najposećenija sahrana koju je imao jedan državnik u proteklom veku. Do Kuće cveća ispratili su ga milioni radnika, đaka, partijskih kolega, studenata, seljaka... Sahrani je prisustvovalo čak 209 delegacija iz 127 zemalja, 31 predsednik države, 22 premijera, četiri kralja, šest prinčeva i 11 predsednika nacionalnih parlamenata.
Krajem 1937. godine Tito postaje generalni sekretar Centralnog komiteta Komunističke partije Jugoslavije. Posle toga još dva puta odlazi u Moskvu – 1938. i 1939. godine.
U drugoj polovini maja 1941. godine Tito dolazi u Beograd, odakle usmerava pripreme za dizanje ustanka i početak oslobodilačkog rata. Glavni štab Narodnooslobodilačkih i partizanskih odreda Jugoslavije formiran je 27. juna, a Tito je postao vrhovnim komandantom NOPOJ.
Beograd je napustio 16. oktobra i otišao na oslobođenu teritoriju u zapadnoj Srbiji, kamo su premešteni i GŠ NOPOJ i CK KPJ.
Na Titovu inicijativu u Bihaću se 27. novembra 1942. sastaju predstavnici antifašističkih snaga iz svih krajeva Jugoslavije i formiraju AVNOJ – Antifašističko veće narodnog oslobođenja Jugoslavije, kao privremeno telo vlasti, koje će s vremenom postati legitimna alternativa izbjegličkoj vladi u Londonu. Godinu dana posle, 29. i 30. novembra 1943, AVNOJ se ponovno sastao u Jajcu i doneo istorijske odluke o budućem uređenju Jugoslavije kao federativne države ravnopravnih naroda i narodnosti Jugoslavije. Na istom zasedanju Tito je dobio titulu maršala.
Formiranje Jugoslavije
Predveče 23. oktobra 1944. Tito stiže u oslobođeni Beograd. Potvrđujući već izborene tekovine, Tito 7. marta 1945. godine formira vladu Demokratske Federativne Jugoslavije. Tito je kasnije proglašen za doživotnog predsednika Jugoslavije, koja je posle nazvana Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija.
Datum Titove smrti poklapa se sa početkom ekonomske krize u SFRJ i pobunom Albanaca na Kosovu. Tito se razboleo u 88. godini, ali ga to nije sprečilo da učestvuje na Samitu nesvrstanih u Havani 1979. godine. Novu 1980. godinu dočekao je u Karađorđevu, ali nije mogao da stoji, pa je čestitku narodima Jugoslavije izgovorio sedeći.
Tri dana kasnije smešten je u Klinički centar u Ljubljani zbog začepljenja butne i potkolenične arterije, a 20. januara amputirana mu je leva noga, dok su mu tokom februara otkazali bubrezi, a zatim su se javili problemi sa srcem i plućima. Umro je 4. maja u 15.05 sati. U 18.50 svi TV ekrani zacrnjeni su na 30 sekundi, a onda je spiker Miodrag Zdravković suznih očiju izgovorio: "Umro je drug Tito".
Sahranjen je u Beogradu, u Kući cveća. Kuća cveća je deo Muzeja istorije Jugoslavije, koji se nalazi u Botićevoj ulici na Dedinju, i jedno je od najposećenijih turističkih mesta u Beogradu, gde se okupljaju poštovaoci njegovog dela od Vardara pa do Triglava, od Đerdapa pa do Jadrana.
Foto: Tanjug
U Kući cveća sahanjena je i Titova poslednja supruga Jovanka Broz, koja je preminula 2013. godine.
Na dan Titove smrti i njegov rođendan Kuću cveća posećuju Brozovi saborci, rodbina, bivši Titovi pioniri i akcijaši, ali i njihovi potomci iz cele bivše Jugoslavije.
